สังคมและวัฒนธรรมคืออะไร ต่างกันอย่างไร

สังคมคืออะไร

เมื่อคนเราอยู่รวมกลุ่มกัน ในอาณาบริเวณหนึ่ง มีการกระทำความสัมพันธ์ต่อกัน มีแบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน มีความรู้สึกว่าเป็นพวกเดียวกัน ที่แยกได้จากกลุ่มหรือพวกอื่น ก็จะเกิดสิ่งที่เรียกว่า “สังคม”

สังคมอาจเป็นกลุ่มเล็กๆ ตั้งแต่ครอบครัว (ครอบครัว = มีสมาชิกในครอบครัว (เช่น พ่อ แม่ ลูก) + มีการกระทำความสัมพันธ์ร่วมกัน (พ่อ+แม่ ทำงานหาเงิน ทำงานบ้าน เลี้ยงลูก) + มีแบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน (6 โมงพ่อกลับบ้าน แม่ทำกับข้าว เสาร์อาทิตย์ไปเที่ยวด้วยกัน) + มีความรู้สึกว่าเป็นพวกเดียวกัน (นี่คือครอบครัวของเรา) + แยกได้จากกลุ่มหรือพวกอื่น (คนอื่นไม่ใช่คนในครอบครัวของเรา)

ถัดจากสังคมครอบครัว ก็เป็นสังคนเพื่อน เพื่อนบ้าน ญาติ วงศ์ตระกูล เพื่อนร่วมงาน คนในองค์กร กลุ่มคนที่เล่นกีฬาด้วยกัน กลุ่มคนที่มีกิจกรรม งานอดิเรก หรือพักผ่อนร่วมกัน การบริหารปกครอง การเคารพบูชาทางศาสนาหรือพิธีกรรม

อย่างไรก็ดี ไม่ว่าจะเป็นกลุ่มสังคมไหนก็ตาม จะต้องมีเครื่องมือและวิธีการที่ใช้เป็นแบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน ตัวอย่างเครื่องมือและวิธีการที่ใช้เป็นแบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน ได้แก่ ภาษาหรือความสามารถในการสื่อสารความรู้สึกนึกคิด ความเชื่อ กำหนดชื่อและสิ่งต่างๆที่ต้องเรียนรู้หรือใช้ร่วมกัน มีระเบียบวิธีการ แบบแผน กฎเกณฑ์ต่อกัน รวมเป็นลักษณะวิถีชีวิตของคนกลุ่มนั้น ซึ่งการดำเนินชีวิตร่วมกันจนเป็นวิถีชีวิตของสังคมนั้นเรียกว่า “วัฒนธรรม”

ตัวอย่างสังคม เช่น กลุ่มคนไทยในประเทศอเมริกา กลุ่มคนมุสลิมในชุมชน สังคมไทย อย่างไรก็ดี กลุ่มคนที่ยืนรอรถเมล์ หรือขึ้นลิฟท์ร่วมกัน ไม่จัดว่าเป็นสังคม เพราะถึงแม้ว่าจะเป็นกลุ่มคนที่อยู่ในอาณาบริเวณเดียวกันก็จริง แต่ไม่ได้มีแบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน มีความรู้สึกว่าเป็นพวกเดียวกันที่แยกได้จากกลุ่มหรือพวกอื่น

วัฒนธรรมคืออะไร

วัฒนธรรม คือ สิ่งที่สังคม กำหนดและยึดถือร่วมกัน ประกอบไปด้วยวัสดุ เครื่องมือ ระเบียบวิธีการ แบบแผน กฎเกณฑ์ ความคิด ความเชื่อ ความหมาย คุณค่าที่คนในสังคมนั้นร่วมรู้ร่วมรับและร่วมใช้ เพื่อการอยู่รวมกันเป็นกลุ่มที่เป็นลักษณะเฉพาะที่แยกได้จากลุ่มอื่น

สังคม vs วัฒนธรรม

จากที่กล่าวไปข้างต้น

  • สังคม = กลุ่มคน + แบบแผนการดำรงชีวิตที่ยึดถือร่วมกัน
  • วัฒนธรรม = สิ่งที่สังคมกำหนดและยึดถือร่วมกัน

ตัวอย่างเช่น สังคมไทย ก็มีวัฒนธรรมไทย

  • สังคมไทย = กลุ่มคนไทย + แบบแผนการดำรงชีวิตของคนไทย
  • วัฒนธรรมไทย = สิ่งที่สังคมไทยกำหนดและยึดถือร่วมกัน เช่น การทักทายด้วยการไหว้ การเคารพผู้หลักผู้ใหญ่ การกตัญญูต่อพ่อแม่ เป็นต้น

หรือในองค์กรหนึ่งๆ ก็จะมีสังคมขององค์กรนั้น และก็จะมีวัฒนธรรมองค์กรเป็นสิ่งที่องค์กรกำหนดและยึดถือ

  • สังคมในองค์กร A = คนในองค์กร A + แบบแผนที่องค์กร A กำหนดและยึดถือร่วมกัน ได้แก่ เครื่องมือ ระเบียบวิธีการ แบบแผน กฎเกณฑ์ ความคิด ความเชื่อ ความหมาย คุณค่าต่างๆที่คนในองค์กร A กำหนดและยึดถือร่วมกัน
  • วัฒนธรรมองค์กร A = สิ่งที่สังคมองค์กร A กำหนดและยึดถือร่วมกัน เช่น ความร่วมมือ + ความเอื้ออาทร + รักษาข้อตกลง + ความเป็นธรรม + ความเสมอภาคทางสังคม

ตัวอย่างวัฒนธรรมองค์กร เช่น

  1. วัฒนธรรมแบบเครือญาติ (Clan Culture) จะมีสิ่งที่กำหนดและยึดถือเป็นค่านิยม ได้แก่ ความร่วมมือ, ความเอื้ออาทร, รักษาข้อตกลง, ความเป็นธรรม, ความเสมอภาคทางสังคม
  2. วัฒนธรรมแบบปรับตัว (Adaptability Culture) จะมีสิ่งที่กำหนดและยึดถือเป็นค่านิยม ได้แก่ ความริเริ่ม, การทดลอง, ความกล้าเสี่ยง, ความอิสระ, ความสามารถตอบสนองรวดเร็ว
  3. วัฒนธรรมแบบราชการ (Bureaucratic Culture) จะมีสิ่งที่กำหนดและยึดถือเป็นค่านิยม ได้แก่ ความประหยัด, ความเป็นทางการ, ความสมเหตุผล, ความเป็นระเบียบ, ความเคารพเชื่อฟัง
  4. วัฒนธรรมแบบมุ่งผลสำเร็จ (Achievement Culture) จะมีสิ่งที่กำหนดและยึดถือเป็นค่านิยม ได้แก่ มุ่งการแข่งขัน, ความสมบูรณ์แบบ, ปฏิบัติเชิงรุก, ความเฉลียวฉลาด, ความริเริ่มส่วนบุคคล

อ้างอิง

  1. หนังสือไทยศึกษา จากมหาวิทยาลัยสุโขทัยธรรมธิราช เรื่อง แนวคิดในการศึกษาสังคมและวัฒนธรรมไทย
  2. https://www.consyncgroup.com/hr_content/corporate_culture_types/

Share this:

จบการศึกษาเภสัชศาสตรบัณฑิต จากมหาวิทยาลัยขอนแก่น ทำงานในแวดวงอุตสาหกรรมยามานานกว่า 10 ปี เชี่ยวชาญด้าน QC/QA นอกจากนี้ยังมีประสบการณ์ทางด้านร้านยา เคยเปิดร้านยาของตนเอง หากมีเวลาว่างมักไป part time ร้านยาต่างๆ และเคยดูแลร้านยาให้กับเจ้าของบริษัทที่ทำงาน ชื่นชอบการทำเว็บไซต์ สนใจด้าน Internet Marketing และเทคโนโลยี ทำเว็บไซต์ และ SEO เป็นงานอดิเรก ดูเพิ่มเติม